تمامی کسب‌وکارهایی که فعالیت خود را شروع می‌کنند، برای امور حسابداری می‌بایست صورت‌های مالی دقیقی داشته باشند. این صورت‌های مالی بر اساس اصول حسابداری تنظیم خواهند شد. در واقع اصل و اساس اولیه حسابداری به‌وسیله مفروضات حسابداری شکل می‌گیرد و سپس با اصول حسابداری عملی می‌شود. به‌طور کلی مبانی، قواعد و رهنمودهای حاکم بر اندازه‌گیری، عملیات مالی و رویدادهای دارای اثر مالی را اصول حسابداری می‌نامند. این اصول نقش دستورالعملی مشخصی را برای ثبت و گزارش گیری مالی بر عهده دارد.
بدون یادگیری اصول حسابداری، عملا علم حسابداری را یاد نخواهید گرفت و فراگیری این اصول برای همه حسابداران مبتدی و حرفه‌ای ضروری است. برای آشنایی بیشتر با اصول حسابداری در ادامه این مقاله از سایت موسسه همکاران سیستم در ارتباط باشید.
تعریف اصول حسابداری
هر علمی یکسری اصول دارد که به عنوان پایه و اساس آن مطرح می‌شود. علم حسابداری نیز دارای اصولی پذیرفته شده است که کلیه حساب‌ها و صورت‌های مالی باید از این اصول و مقررات پیروی کنند. ایجاد اصول حسابداری از آنجا آغاز شد که ثبت‌‌های حسابداری در هر کسب و کاری می‌بایست قابل فهم توسط همگان، دارای قابلیت مقایسه و دارای امکان گزارش‌گیری‌های یکتا می‌بود. به همین دلیل حسابداران دست به یکپارچگی روش‌های آن زدند.
اصول حسابداری با اسم های دیگری مانند استانداردهای حسابداری نیز شناخته می‌شود. اصول حسابداری نقشه راه مشخصی برای تهیه و ثبت اطلاعات مالی است و این اصول هستند که نحوه اندازه‌گیری و تعیین سود را مشخص خواهند کرد. یکی از رایج‌ترین اصول پذیرفته شده در جهان، استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی انگلستان یا GAAP است.
چرا باید اصول حسابداری را بلد باشیم؟
هدف اصلی از یادگیری اصول حسابداری، توانایی ارتباط برقرار کردن با اطلاعات اقتصادی یا زبانی قابل قبول و قابل فهم از شغلی به شغل دیگر است. اصول حسابداری از مهم‌ترین مفاهیمی است که می‌توان با تسلط به آن امور مالی را راحت انجام داد و در زمینه تحلیل و ثبت اموری مالی تجربه کافی را کسب کرد.
مزایای اصول حسابداری چیست؟
اصول اساسی حسابداری زیربنای گزارش‌گیری مالی را تشکیل می‌دهند. این اصول شامل 4 رکن اصلی است که از مزایای اجرای اصول اولیه حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجتناب از عملکرد سلیقه ای
- یکنواخت سازی نظام حسابداری
- ایجاد دستورالعمل روشن و مشخص
- قابل استفاده بودن نتایج حسابداری برای همگان
- قابل مقایسه بودن خروجی ها
- امکان بررسی در دوره‌های مختلف مالی
انواع اصول حسابداری کدام‌اند؟
اصول حسابداری 4 مورد هستند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم. اصول حسابداری بر اساس اصول پذیرفته شده در ایران به صورت زیر طبقه بندی می‌شوند:
- اصل افشا
- اصل بهای تمام شده
- اصل تحقق درآمد
- اصل مقابله هزینه‌ها و درآمدها
اصل افشای کامل در حسابداری
مطابق با این اصل، تمامی رویدادها و وقایع مالی با اهمیت مربوط به کسب و کار، می‌بایست به طور کامل افشا گردند. بر این اساس هرگونه اطلاعات در مورد رویدادها و وقایع مالی که بتوانند در تصمیم گیری ذی نفعان گزارش های مالی موثر باشند را افشا می‌گویند. حالا این اطلاعات به‌صورت گزارش های کلی باشد و یا در متن صورت های مالی و یا ضمائم از طریق یادداشت های توضیحی همراه با گزارشات مالی قرار بگیرد.
توجه داشته باشید که اصل افشا کامل اطلاعات به معنا افشاء هر چیزی نیست. در اصل افشاء اطلاعات، باید هزینه تهیه و افشاء و همچنین مربوط بودن آن، مورد توجه قرار گیرد.
اصل بهای تمام شده
مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می‌شوند. محاسبه بهای تمام شده محصولات و یا خدمات، اصطلاحا حسابداری بهای تمام شده نامیده می‌شود. بهای تمام شده کالا به معنی محاسبه هزینه‌های مستقیم موثر در تولید کالا یا ارائه یک خدمت است.
چنانچه دارایی از طریق مبادلات غیر پولی در اختیار واحد تجاری قرار گیرد، ارزش متعارف دارایی تحصیل شده رایگان نیز، ارزش متعارف دارایی مشابه در بازار در زمان انتقال مالکیت است. به عبارتی اصل بهای تمام شده، منعکس کردن دارایی‌ها به میزان بهای تمام شده تاریخی آنها در ترازنامه پایان سال است.
اصل تحقق درآمد
طبق اصل تحقق درآمد، درآمد هنگامی که کسب می‌شود باید ثبت شود و نه قبل از آن. قانون کلی برای شناخت درآمد، قابل اندازه گیری بودن، مربوط و قابل اتکا بودن آن است. بر اساس این اصل، باید سه شرط زیر برای ثبت درآمد محقق گردد:
- قابلیت وصول آن به طور معقول، مطمئن باشد.
- عملیات مربوط به تحصیل درآمد تکمیل شده باشد.
- مبلغ درآمد به طور معقول و مطمئن قابل اندازه گیری باشد.
5 روش شناسایی درآمد
- روش فروش: درآمد در مقطع فروش ثبت می‌شود.
- روش وصول: تنها هنگامی استفاده می‌شود که دریافت وجه نا مطمئن باشد. در این روش فروشنده برای ثبت درآمد باید منتظر دریافت وجه بماند.
- روش اقساطی: این روش نوعی وصول است که برای فروش‌های اقساطی استفاده خواهد شد. در این روش، سود ناویژه به تدریج که وجوه نقد وصول می‌گردد، ثبت می‌شود.
- روش تکمیل کار: برای کارها و خدماتی که سال‌ها به طول می‌انجامد، می‌باشد.
- روش درصد تکمیل کار: این روش نیز برای کارها و خدمات بلند مدت است. بر اساس درآمد به تدریج که کار انجام می‌شود، شناسایی می‌گردد.
اصل مقابله هزینه‌ها و درآمدها
بر اساس مقابله هزینه‌ها و درآمدها، هزینه‌های انجام شده جهت ایجاد درآمد، باید به حساب دوره‌ای که درآمد در آن تحصیل گردیده منظور شود. به این معنی که سود هر دوره تفاوت بین درآمدهای تحصیل شده و هزینه‌های تحمیل شده برای کسب درآمد همان دوره است.
در تعریف ساده‌تر برای اصل مقابله هزینه‌ها با درآمدها، باید درآمدها را در دوره‌ای که تحقق می‌یابند شناسایی کرده و هزینه‌های متحمل شده برای تحصیل آن درآمدها را نیز، در همان دوره تحمل شناسایی کنیم.
مبانی شناخت هزینه عبارتند از:
- ارتباط مستقیم علت و معلولی بین درآمد و هزینه
- تخصیص منطقی و سیستماتیک
- تسریع در شناخت
- هزینه بدون منافع جاری و آتی
مفروضات حسابداری چیست؟
در کنار 4 اصل حسابداری که در بالا آنها را بررسی کردیم، ما 5 فرض حسابداری داریم که به آنها مفروضات حسابداری می گویند. در مورد مفروضات حسابداری باید گفت که به منشا و منبع اصول حسابداری و مبنای تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، مفروضات حسابداری گفته می‌شود. هر کدام از این مفروضات حسابداری می‌تواند منبع یک یا چند مورد از اصول حسابداری محسوب شود.
این مفروضات در غالب مبانی نظری استانداردهای حسابداری ایران و بر اساس شرایط اقتصادی و مناسبات حقوقی کشور به عنوان مفروضات حسابداری شناخته می شود.
این مفروضات عبارتند از:
- فرض هزینه
- اصل عینیت
- فرض تداوم فعالیت
- فرض واحد اندازه‌گیری
- فرض تفکیک شخصیت
فرض هزینه
در واقع اصل هزینه وجه مقابل اصل درآمد است. اصل هزینه نشان دهنده این است که هزینه زمانی اتفاق می‌افتد که واحد تجاری محصول یا خدماتی را دریافت می کنند. حال فرقی نمی‌کند که صورت حساب را بعد از چند روز یا چند هفته دریافت کنید، در نهایت وقتی خدمات یا محصولاتی را دریافت می‌کنید، باید هزینه آن را بپردازید.
فرض عینیت
بر اساس اصل عینیت در حسابداری می بایست در گزارش‌های حسابداری از داده‌های عینی، واقعی و سنجیدنی استفاده کرد.
به‌عبارت دیگر، حسابداران، سیستم های حسابداری و گزارش های حسابداری باید با کمترین تکیه بر ذهنیت ارائه شوند. مطابق این اصل یک حسابدار، باید صد درصد از داده های عینی کند، حتی اگر داده‌های عینی بد باشند.
فرض تداوم فعالیت
فرض تداوم فعالیت در حسابداری به معنای اجباری برای داشتن عمر نامحدود واحد تجاری نبوده، بلکه به پیش بینی یک بازه زمانی کافی برای عملیات ها و قراردادها اشاره می کند.
وجود این فرض در بین مفروضات حسابداری باعث می شود که:
- طبقه بندی دارایی ها به وجود بیاید. تقسیم بندی دارایی ها به شکل دارایی‌های بلند مدت و جاری بر اساس این فرض شکل می‌گیرد.
- دارایی ها به ارزش تمام شده آنها ثبت گردند. ارزش جاری آنها تاثیری در ثبت نداشته باشد.
فرض واحد اندازه‌گیری
بنابر فرض واحد اندازه گیری یا فرض واحد پولی، پول رایج هر کشور مقیاس مشترک اندازه‌گیری برای گزارشات مالی تمام واحد‌های مالی آن کشور است.
فرض واحد اندازه گیری بیان می دارد که گزارشات مالی تمام موسسات نیاز به معیاری واحد دارد و تنها معیار برای بیان ارزش عملیات در حسابداری پول است. همه وقایعی که در حسابداری به ثبت می رسند را باید بتوان به این واحد تبدیل کرد در غیر این‌صورت وارد دفاتر نمی شوند.
از معایب این فرض تغییر ارزش پول در طول زمان است. اجرای مفروضات حسابداری تضمین کننده موفقیت شما در گزارشات مالی است.
فرض تفکیک شخصیت
مطابق با اصل فرض تفکیک شخصیت، یک کسب و کار شخصیتی جداگانه دارد و شخصیت آن از صاحب آن کسب و کار مجزا است. این فرض به هر واحد اقتصادی به عنوان واحدی مستقل از مالک یا مالکان آن و نیز جدا از موسسات دیگر نگاه می‌کند.
بر اساس فرض تفکیک شخصیت، شراکت نیز شخصیت جداگانه از هر دو طرف حاضر در شراکت دارد. و کطابق با همین اصل هر یک از شرکا بخشی از کسب و کار را دراختیار دارند. در نتیجه، کسب و کارها کاملا جدا، تشخیصی و تعریف پذیر هستند و می توان آنها را از صاحبان کسب و کارها متمایز کرد.
آموزش اصول حسابداری
ما در موسسه آموزش همکاران سیستم متناسب با رسالت خود، تمام مقدمات یادگیری آموزش اصول حسابداری را، از صفر تا صد فراهم کرده ایم. شما می توانید با شرکت در دوره‌های بازارکار حسابداری موسسه همکاران سیستم همین امروز یادگیری را شروع کنید و وارد بازار کار شوید.
شما در دوره های آموزش حسابداری از مزایا زیر بهره‌مند خواهید شد:
- یادگیری اصولی
- دریافت گواهینامه معتبر
- معرفی به بازار کار
جمع بندی
برای بررسی و ایجاد گزارشات مالی‌دقیق و قابل اطمینان باید با اصول حسابداری و مفروضات محیطی حسابداری آشنا شویم. شما باید بدانید که اصول حسابداری مانند بسیاری از حرفه های دیگر دارای بخش های متنوعی می باشد. به عنوان حسابدار و یا مدیر باید به خوبی این بخش ها را در سیستم حسابداری خود جای دهید و از آنها نهایت استفاده را ببرید.
اصول حسابداری برپایه مفروضات حسابداری شکل می گیرند. هدف از اجرای مفروضات و اصول حسابداری یکپارچه سازی آن و اجرای دقیق است. به نحوی که تمام گزارشات مالی‌قابل اتکا باشند.