حسابداری انبار چیست؟

حسابداری انبار یکی از مهم‌ترین بخش‌های حسابداری مالی محسوب می‌شود که به مدیریت و کنترل فرآیند‌های مربوط به موجودی‌های کالا در انبار می‌پردازد. این نوع از حسابداری، انبار ورودی‌ها، خروجی‌ها و سطوح موجودی انبارها را به دقت پیگیری می‌کند تا محصولات به‌درستی دریافت شده‌و برای فروش و ارسال به‌مشتریان آماده‌شوند. حسابداری انبار برای کنترل موجودی‌ها، ارزیابی دقیق هزینه‌های انبارداری و تصمیم‌گیری‌های دیگر مربوط به مدیریت انبار مفید است.

به طور کلی، حسابداری انبار یک عامل مهم در مدیریت کسب و کار است که به کاهش هزینه‌های انبار و بهبود تأمین کالاهای مورد نیاز برای مشتریان کمک می‌کند. در ادامه این مقاله از سایت موسسه آموزش و پژوهش همکاران سیستم به بررسی کامل حسابداری انبار می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

تعریف حسابداری انبار

حسابداری انبار در واقع شامل مجموعه‌ای از روش‌ها، فرآیندها و تکنیک‌هایی است که برای رصد و کنترل تمامی عملیات مربوط به موجودی‌ها به کار می‌روند. در حسابداری انبار، موجودی کالا به‌عنوان دارایی شرکت در نظر گرفته‌می‌شود و برای حفظ دقت و اعتبار دفتر‌های مالی، موجودی‌های انبار به‌طور دوره‌ای شمرده و با موجودی‌های ثبت‌شده‌در سیستم حسابداری مقایسه‌می‌شود. علاوه‌بر این، به مدیران اجازه می‌دهد تا موجودی کالا را به‌طور دقیق پیگیری کرده و از آن به‌طور بهینه استفاده کنند.

در حسابداری انبار، دو نوع سیستم وجود دارد: سیستم دوره‌ای و سیستم مستمر. در سیستم دوره‌ای، موجودی انبار به طور دوره‌ای بررسی می‌شود و در سیستم مستمر، موجودی انبار به طور مداوم بررسی می‌شود. هر دو سیستم در اغلب موارد قابل قبول هستند، اما سیستم مستمر برای شرکت‌هایی که از نرم‌افزارهای مدیریت انبار استفاده می‌کنند، پیشنهاد می‌شود.

دو معیار ارزیابی استفاده می‌شود: هزینه تمام شده و متوسط ​​وزن موجودی. هزینه تمام شده شامل هزینه تمامی مواد، هزینه تمامی دستمزد و هزینه‌ی همه‌ی هزینه‌های مربوط به تولید محصول است. معیار متوسط ​​وزن موجودی به این معنی است که هزینه‌های موجودی را بر اساس تعداد واحدهای موجودی محاسبه می‌کند.

اهداف حسابداری انبار چیست؟

برای شرکت هایی که هدفشان عرضه محصولات فیزیکی به بازار است، انبارداری و انبارگردانی اهمیت بالایی دارد. چرا که موجودی انبار تعیین کننده دارایی تجاری آن شرکت است. موجودی انبار چه مواد اولیه باشد و چه ذخیره ی کالای اصلی به طور مستقیم در سود و مالیات پرداختی شرکت اثر گذار است.

اهمیت حسابداری انبار در کنترل هزینه های نگهداری از موجودی انبار، در اختیار داشتن مقادیر کافی مواد اولیه و در نتیجه آن تولید کالا در بازه ی تعیین شده، دریافت سفارش به اندازه ی موجودی و موارد دیگر است.

کاربرد حسابداری انبار چیست؟

برای کاربرد به طور خلاصه می‌توان گفت:

• تعیین ارزش مالی موجودی های انبار، در صورت وارد شدن خسارت، برآورد زیان مالی توسط قیمت های ثبت شده‌به دست می‌آید.
• تحویل، نگهداری و توزیع کالا
• کنترل موجودی و جلوگیری از هرگونه عدم مطابقت نیاز با مقدار موجودی. در این صورت کمبود محصول و خالی ماندن انبار، و یا ازدیاد موجودی و زیان ناشی از آن به شرکت وارد نمی‌شود.
• کنترل و آسان سازی عملیات های مالی و حسابداری با ثبت لیست محصولات موجود و صدور قبض انبار

 

انواع حسابداری انبار

حسابداری انبار یکی از اصولی‌ترین عناصر در مدیریت موثر و بهینه انبار است. با استفاده از آن، می توانید میزان موجودی کالا و اجناس موجود را دقیقاً بدانید، همچنین می توانید به راحتی مبالغ موجود را به حساب بیاورید.

• حسابداری FIFO (First-In, First-Out): در این روش، کالاهایی که اولین بار به انبار رسیده اند، در اولویت قرار می‌گیرند و به ترتیب ورود به انبار، از انبار خارج می شوند. این روش معمولا برای کالاهایی با ماندگاری کم استفاده می‌شود.
• حسابداری LIFO (Last-In, First-Out): در این روش، کالاهایی که آخرین بار به انبار رسیده‌اند، در اولویت قرار می‌گیرند و به ترتیب ورود به انبار، از انبار خارج می‌شوند. این روش معمولاً برای کالاهایی استفاده می‌شود که ماندگاری زیادی دارند، مانند محصولات شیمیایی یا قطعات الکترونیکی.
• حسابداری وزنی میانگین: در این روش، میزان موجودی کالا با توجه به وزن موجود در انبار محاسبه می شود. به عنوان مثال، اگر شما 100 واحد از یک محصول را با وزن کل 500 کیلوگرم در انبار دارید، پس میانگین وزنی این محصول برابر با 5 کیلوگرم بر واحد محصول است.
• روش شناسایی ویژه: در این روش ارزش گذاری کالاهای مختلف، به راحتی قابل محاسبه خواهد بود و کالاها ارزش ریالی بالایی دارند و قیمت گذاری هر محصول به طور جداگانه انجام می‌شود.

اصول حسابداری انبار

اولین و مهم‌ترین اصول، شناسایی و بررسی اسناد است. به‌طور کلی اسناد مرتبط با انبار به چهار دسته تقسیم می شوند، که عبارتند از:

• اسناد خرید در حسابداری انبار
• اسناد انتقالی بین انبار
• اسناد بهای تمام شده سند تولید شده
• اسناد بهای تمام شده کالای صادره

انواع موجودی انبار در حساب‌های اقتصادی

یک شرکت می‌تواند انواع مختلفی از کالاها را نگهداری کند. به‌طور کلی در تمام واحدهای اقتصادی اعم از تولیدی یا غیر تولیدی موجودی انبار به چند دسته کلی تقسیم می شود. همه دسته بندی های دیگر زیر مجموعه این دسته ها قرار می گیرند. در این قسمت می‌خواهیم با لیست انواع کالاهایی که می‌توانند در انبار نگهداری شوند آشنا شویم.

مواد اولیه

در تولیدی‌ها از مواد خام برای تهیه و تولید کالا استفاده می‌شود. مواد اولیه شامل تمام موادی است که برای تولید و ساخت محصول موردنظر مورد نیاز هستند، و بدون این مواد یا قطعات، تولید آن محصول متوقف می‌شود.

بنابراین موجودی کافی این مواد در زمان نیاز و مناسب، بسیار حائز اهمیت است.

مواد مصرفی برای تولید کالا

مواد و ملزومات مصرفی موادی هستند که به طور مستقیم در فرآیند تولید دخالت ندارند، اما به‌صورت غیر مستقیم مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این مواد اگرچه به‌صورت مستقیم در خط تولید محصولات کارخانه بهره برداری نمی شوند، اما برای انجام بعضی فعالیت های تعریف شده کارخانه مورد استفاده قرار می گیرند. این دسته از مواد جز دارایی شرکت محسوب نمی‌شوند.

کالای تولید شده

می‌توان گفت که کالای تولیدی یک شرکت، مهم‌ترین نوع و اثرگذارترین کالا به صورت مستقیم در سود شرکت است که در انبار نگهداری می‌شود. بنابراین کنترل موجودی این نوع از کالاها برای رعایت توازن بین مقدار موجودی و میزان تقاضای بازار بسیار حائز اهمیت است. با یک سیستم انبار و حسابداری انبار مناسب می‌توان سود خوبی برای شرکت رقم زد.

 اجناس خریداری شده

برخی اجناس هم هستند که تنها برای فروش خریداری شده‌اند. در این محصولات نه تغییری ایجاد می شود، نه از آن‌ها در فرآیند تولید یک محصول جدید استفاده می‌شود. یکی از وظایف اصلی برخی از شرکت های بازرگانی انبارداری است.

مواد در جریان تولید کالا

به موادی که در فرآیند ساخت و تغییر قرار دارند اما هنوز تبدیل به محصول یا بخشی از یک محصول کامل نشده اند، گفته‌می‌شود.

به طور مثال گاهی فرآیند تولید به طور موقت متوقف می‌شود تا قطعاتی که برای ادامه راه لازم است از کارخانه دیگری وارد شود، در این صورت از کالاهای نیمه آماده در انبار نگهداری می‌شود.

 

وظایف حسابدار انبار چیست؟

به دلیل اهمیت بالای انبار در شرکت‌ها، یک شاخه از حسابداری تحت عنوان “حسابداری انبار” به انبار اختصاص داده شده است و مسئولیت امور به عهده دایره حسابداری انبار است. برخی از این وظایف عبارتند از:

• تحویل گرفتن کالاهای خریداری شده
• رسید کردن کالاهای تحویل گرفته شده
• کدینگ کالاهای خریداری شده
• بایگانی اسناد و مدارک و حفاظت اطلاعات انبار
• مدیریت مواد اولیه و تهیه‌گزارش جهت ارسال به مسئولین خرید
• ارائه گزارش موجودی به سایر دوایر حسابداری جهت برنامه‌ریزی مالی
• صدور حواله بین انبارها
• توصیه و پیشنهاد جهت ارتقا و اصلاح مدیریت انبارها
• انبارگردانی

مهم‌ترین وظیفه حسابداری انبار چیست؟

مهم‌ترین وظیفه حسابدار در این نوع، بررسی و شناسایی اسناد مربوط به انبار است. تحلیل و بررسی موجودی انبار، بررسی اختلاف موجودی، تنظیم گزارشات ماهانه و ارائه فهرست موجودی انبار از وظایفی است که حسابدار انبار باید حتما آن‌‌ها را در امور خود در نظر بگیرد.

سیستم های ارزیابی موجودی انبار

در حسابداری انبار، منظور از سیستم‌های ارزیابی در واقع همان روش‌های بدست آوردن موجودی انتهای دوره‌انبار است. موجودی انتهای دوره انبار به موجودی مواد و کالاهای موجود و آماده برای فروش گفته می‌شود که در انتهای دوره مالی تحت عنوان دارایی به سال بعد انتقال پیدا می‌کند.

برای محاسبه موجودی پایان دوره انبار، واحدهای تجاری بسته به نوع فعالیت از ۲ روش می توانند موجودی کالای پایان دوره را به دست بیاورند. نام یکی از روش‌ها روش دائمی، و نام روش دیگر روش ادواری است.

روش دائمی

در این روش موجودی تعدادی و ریالی کالا به صورت دائمی نگهداری می شود و در هر لحظه امکان گزارش گیری از سیستم حسابداری انبار قابل دسترسی است. این سیستم مناسب شرکت‌های با موجودی کالای کم ولی با ارزش و حجیم است. مثل: نمایشگاه اتومبیل.

روش ادواری

همان طور که از اسم این سیستم پیداست، حسابداری انبار در این سیستم به صورت دوره ای است. یعنی در ابتدا و انتهای دوره مالی انبار گردانی می‌شود و سود و زیان پس از پایان دوره مالی قابل گزارش گیری است. این سیستم برای مشاغلی با حجم کالای زیاد و کم ارزش مناسب است.

ثبت های حسابداری انبار

در روش دائمی در هنگام خرید حساب موجودی کالا بدهکار و حساب صندوق (وجه نقد)، بانک، حساب‌های پرداختنی بستانکار می شود. در زمان فروش، بانک، صندوق یا حساب های دریافتی بدهکار و حساب موجودی کالا بستانکار می‌شود.

برای ارزیابی ادواری، حساب خرید در زمان خرید کالا بدهکار، وجوه نقد و یا حساب‌های پرداختنی بستانکار می‌شوند. در زمان فروش نیز حساب فروش بستانکار و حساب صندوق و بانک در صورت فروش نقدی و یا حساب‌های دریافتی در هنگام فروش نسیه بدهکار می‌شوند.

کارت انبار

در انبار به منظور کنترل دقیق‌تر و مدیریت اصولی تر انبار، سندهای مختلفی در نظر گرفته‌می‌شود. این اسناد باعث سهولت در امور، کاهش خطا و کاهش هزینه های انبار می‌باشد. کارت انبار یکی از فرم‌هایی است که انبار دار برای امور مختلف، مثل ثبت سفارش؛ استفاده می‌نماید.

ماهیت انبار در حسابداری

موجودی انبارها به منظور فروش، خریداری و تولید می‌شود و جزء دارایی‌های با گردش بالای هر شرکت است و بخش عمده ای از دارایی‌های هر شرکت را تشکیل می‌دهد. فلذا در کدینگ حسابداری انبارها ماهیتا بدهکار هستند.

سخن آخر

کالاها و محصولات فیزیکی بخش مهمی از دارایی‌های یک مجموعه هستند که از طریق حسابداری انبار می‌توان سود حاصل را به روشی دقیق محاسبه نمود. در واقع این نوع از حسابداری به نوعی مدیریت بخش عظیمی از دارایی‌های با گردش بالای یک شرکت است و در حقیقت یکی از راه‌های اصولی جلوگیری از سو استفاده‌های مالی در شرکت، تمرکز بر حسابداری انبار است.

آشنایی با روش‌های ثبت موجودی و ارزیابی قیمت موجودی مواد و کالا مستلزم آموزش دیدن در این حوزه می‌باشد که موسسه آموزش همکاران سیستم به‌همین منظور دوره انبار و حسابداری انبار در راهکاران را برگزار می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان ما در موسسه ارتباط برقرار کنید.