حسابداری بهای تمام شده یک روش حسابداری است که تمام هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم یک محصول یا خدمات را در محاسبه هزینه تمام شده آن محصول یا خدمات لحاظ می‌کند. برای این منظور، هزینه‌های متغیر و ثابتی مانند مواد اولیه، حقوق و دستمزد، اجاره، بیمه، سرمایه گذاری در دارایی‌های ثابت را در محاسبه هزینه کل یک محصول یا خدمت در نظر می‌گیرد. در واقع، هزینه برای هر محصول یا خدمت شامل تمام هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم برای تولید و توزیع آن محصول یا خدمت است. در این مقاله از سایت موسسه آموزش همکاران سیستم، به توضیح بهای تمام شده‌و عواملی که بر آن تأثیر می‌گذارند، می‌پردازیم.
تعریف بهای تمام شده
بهای تمام شده‌به مجموع هزینه‌های مرتبط با تجهیزات، محصول یا خدماتی که در طول دوره عمر مفید آنها پرداخت می‌شود، می‌گویند. به عبارت دیگر، بهای تمام شده‌شامل هزینه‌های خرید، نصب، نگهداری، تعمیر و نگهداری و نوسازی می‌شود.
در واقع به عنوان مقدار نهایی برای شناخت هزینه‌های مربوط به فعالیت تجاری بسیار مفید است و یکی از مهم‌ترین مفاد صورت‌های مالی و تجاری برای اندازه‌گیری سودآوری و کارایی شرکت، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بهای تمام شده‌شامل چه هزینه‌هایی است؟
این حسابداری برای مدیران کسب‌وکار و سازمان‌ها بسیار مهم است، زیرا به آنها کمک می‌کند تا از تصمیماتی که مرتبط با تهیه تجهیزات، محصول یا خدماتی می‌باشد، برای دوره عمر مفید آنها، بهترین استفاده را ببرند. در این راستا، این نوع شامل هزینه‌های زیر است:
- هزینه خرید: شامل هزینه تهیه تجهیزات، محصول یا خدمات می‌باشد.
- هزینه نصب: شامل هزینه‌های مربوط به نصب تجهیزات، محصول یا خدمات در محل مورد نیاز می‌باشد.
- هزینه نگهداری و تعمیر: شامل هزینه‌های مربوط به نگهداری و تعمیرات ماشین آلات، تجهیزات و محصولات می‌باشد.
- هزینه نوسازی: شامل هزینه‌های مربوط به بروزرسانی تجهیزات، محصول یا خدمات می‌باشد.
- هزینه انرژی: شامل هزینه‌های مربوط به مصرف انرژی برای اجرای تجهیزات و محصول یا خدمات می‌باشد.
- هزینه حمل و نقل: شامل هزینه‌های مربوط به حمل و نقل تجهیزات و محصول می‌باشد.
انواع حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده‌یکی از روش‌های حسابداری است که در آن هزینه‌ها به عنوان هزینه‌های بهای تمام شده‌محاسبه‌می‌شوند. با توجه به نوع کالا یا خدماتی که در شرکت ارائه می‌شود، نوع حسابداری بهای تمام شده‌ممکن است متفاوت باشد و در چند دسته تقسیم بندی می‌شود.
انواع حسابداری بهای تمام شده‌براساس نوع هزینه‌ها
- مستقیم: در این روش هر هزینه‌مستقیما به کالای تولیدی اختصاص داده‌می‌شود و در نهایت هزینه‌بهای تمام شده‌ی کالای تولیدی محاسبه می‌شود.
- مواد مستقیم: در این روش هزینه‌های مواد مستقیم مورد استفاده در تولید کالا به صورت بهای تمام شده‌محاسبه می‌شود.
- محصول: در این روش هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم کالای تولیدی به صورت بهای تمام شده‌محاسبه می‌شود.
- عملیاتی: در این روش، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به فرایند تولید کالا به صورت بهای تمام شده‌محاسبه می‌شود.
- تقسیمی: در این روش، هزینه‌های تولید به ازای هر واحد تولید به صورت بهای تمام شده‌محاسبه می‌شود.
- پیشرفته: در این روش، از اطلاعات مربوط به هزینه‌های گذشته برای پیش‌بینی هزینه‌های آتی استفاده می‌شود.
انواع حسابداری بهای تمام شده‌در حوزه‌های مختلف
Full Cost Accounting به عنوان یک روش حسابداری استفاده می‌شود که در آن هزینه‌های تمام شده‌ی یک محصول یا خدمات در بررسی هزینه‌های مربوط به تمام فرآیند تولید یا ارائه خدمات در نظر گرفته‌می‌شود. در ادامه نمونه‌هایی از حوزه‌های مختلفی که از حسابداری بهای تمام شده‌استفاده‌می‌کنند را معرفی می‌کنیم:
- صنعتی: در این حوزه، هزینه‌های تمام شده‌مربوط به فرآیند تولید کالاها در نظر گرفته‌می‌شود. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های مستقیم مانند مواد اولیه، دستمزد، ماشین‌آلات و هزینه‌های غیرمستقیم مانند هزینه‌های انرژی، حمل و نقل، تعمیر و نگهداری و … می‌شوند.
- خدماتی: در این حوزه، هزینه‌های تمام شده‌مربوط به ارائه‌خدمات در نظر گرفته‌می‌شود. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های مستقیم مانند دستمزد پرسنل، تجهیزات، مواد مصرفی و هزینه‌های غیرمستقیم مانند هزینه‌های نگهداری و تعمیر، اجاره، انرژی و … می‌شوند.
- بخش عمومی: در این حوزه، هزینه‌های تمام شده‌ی مربوط به ارائه خدمات دولتی و عمومی در نظر گرفته‌می‌شود. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های مستقیم مانند دستمزد کارکنان، اجاره ساختمان، خرید تجهیزات و هزینه‌های غیرمستقیم مانند هزینه‌های نگهداری و تعمیر، می‌شود.
- شرکت پیمانکاری: برخی از هزینه‌ها مستقیم به یک پیمان و پروژه مرتبط است. نوع دیگری از مخارج هم بین چند پروژه مشترک است که باید بین آنها تقسیم شود. با توجه به مفاد قرارداد بین پیمانکار و کارفرما برخی از مخارج هم به عهده کارفرماست که باید از آن وصول شود. برای آشنایی بیشتر با حسابداری پیمانکاری می‌توانید مقاله مرتبط با آن را مطالعه کنید.
دلیل اهمیت حسابداری بهای تمام شده‌چیست؟
اهمیت این حسابداری به دلیل موارد زیر است:
- تعیین قیمت مناسب: این محاسبه به شرکت‌ها کمک می‌کند تا قیمت مناسبی برای محصولات خود تعیین کنند. این کار می‌تواند به شرکت کمک کند تا از رقابت در بازار بیشتر برنده شود و سود بیشتری را کسب کند.
- بررسی سودآوری: این محاسبه کمک می‌کند تا مدیران شرکت تصمیمات درستی درباره تولید و فروش محصولات بگیرند.
- مدیریت موجودی: با محاسبهبهای تمام شده می‌توان بهترین زمان را برای سفارش دادن مواد اولیه و یا فروش محصولات تعیین کرد.
- ارزیابی عملکرد: با آن می‌توان به راحتی عملکرد شرکت را بررسی کرد و بر اساس آن تصمیماتی برای بهبود عملکرد گرفت.
کاربرد حسابداری بهای تمام شده‌چیست؟
حسابداری هزینه‌ای، یکی از روش‌های حسابداری است که برای محاسبه هزینه‌ها و سود یک شرکت یا سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، تمامی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به تولید یک محصول یا خدمت، شامل هزینه‌های مواد، نیروی انسانی، تجهیزات، اجاره، بیمه، آموزش در نظر گرفته‌می‌شود و به صورت بهای تمام شده‌محاسبه می‌گردد.
از کاربردهای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعیین هزینه‌تمام شده‌محصول: با استفاده از این روش، هزینه‌تمام شده هر محصول، با توجه به هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به آن محصول، به دقت محاسبه‌می‌گردد.
- تعیین قیمت تمام شده محصول: این روش به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد تا با توجه به هزینه‌های تمام شده، قیمت مناسبی برای محصولات خود تعیین کنند و بازدهی مطلوبی را از کسب و کار خود حاصل کنند.
- تصمیم‌گیری در مورد فعالیت‌های غیرمنطقی: این روش به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا فعالیت‌هایی که با هزینه‌های بیشتری همراه هستند را شناسایی کنند و سعی کنند بهبودی در این زمینه‌ها داشته باشند.
- ارزیابی عملکرد شرکت: با توجه به محاسبه‌دقیق هزینه‌های تمام شده، شرکت‌ها می‌توانند عملکرد خود را ارزیابی کنند و در صورت نیاز اقدامات مناسبی را برای بهبود عملکرد شرکت تعیین کند.
روش‌های محاسبهبهای تمام شده کالای فروش رفته
هزینه‌تمام شده‌یک کالا، مجموع هزینه‌هایی است که برای تولید یا فروش آن کالا به وجود آمده‌است. در واقع، این مفهوم هزینه‌های تولید، هزینه‌های نگهداری، هزینه‌های حمل و نقل و هرگونه هزینه دیگری است که با تولید و فروش کالا مرتبط می‌شود.
روش‌های محاسبه عبارتند از:
- FIFO (First In, First Out): این روش، پیش‌فرض برای محاسبه هزینه‌تمام شده‌در بسیاری از صنایع است. در این روش، هزینه‌های مرتبط با قطعات یا مواد اولیه که ابتدا خریداری شده‌اند، به ترتیب قبلی به عنوان هزینه تمام شده‌در نظر گرفته‌می‌شوند.
- LIFO (Last In, First Out): در این روش، هزینه‌های مرتبط با قطعات یا مواد اولیه‌که آخرین بار خریداری شده‌اند، به عنوان هزینه‌تمام شده‌در نظر گرفته‌می‌شوند. این روش به خصوص در صنایعی که مواد اولیه با تغییرات قیمت زیاد خریداری می‌شوند، استفاده می‌شود.
- میانگین وزنی (Weighted Average): در این روش، هزینه‌تمام شده برای هر واحد کالا به عنوان میانگین وزنی از هزینه‌های مرتبط با تمام واحدهای تولید شده محاسبه‌می‌شود.
- مشخص کردن هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم (Direct and Indirect Costs): در این روش، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم تولید به صورت جداگانه محاسبه‌شده و به عنوان هزینه تمام شده در نظر گرفته می‌شوند.
محاسبه بهای تمام شده‌در اکسل چگونه است؟
این روش ها عبارتند از:
- استفاده از فرمول SUM: فرمول SUM به صورت زیر است: =SUM(range). با استفاده از این فرمول، می توانید بهای تمام شده‌را برای چندین محصول یا خدمت در یک ردیف محاسبه‌کنید.
- استفاده‌از فرمول SUMIF: با استفاده‌از فرمول SUMIF می‌توانید بهای تمام شده‌را برای یک محصول خاص محاسبه‌کنید. فرمول SUMIF به صورت زیر است: =SUMIF(range, criteria, sum_range).
- استفاده از جدول Pivot: جدول Pivot یکی از بهترین ابزارهای موجود در اکسل برای تحلیل داده‌ها است.
- استفاده از فرمول IF: با استفاده از فرمول IF می‌توانید بهای تمام شده‌را برای یک محصول خاص براساس معیارهای مختلفی مانند تعداد فروش، قیمت فروش و غیره محاسبه کنید. فرمول IF به صورت زیر است: =IF(logical_test, value_if_true, value_if_false).
هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند و به عواملی مانند حجم داده‌ها، پیچیدگی محاسبات و نیازهای تحلیلی شما بستگی دارند.
دوره آموزش جامع حسابداری بهای تمام شده
حسابداری بهای تمام شده، یکی از شاخه‌های مهم در رشته حسابداری است. اجرا و پیاده سازی بهای تمام شده در واحدهای تولیدی، دامپروری و آماده سازی غذا و دارو، همگی وابسته به حسابداری بهای تمام شده هستند. موسسه آموزش همکاران سیستم یکی از معتبرترین مراکز آموزشی برای برگزاری دوره‌های جامع آموزش حسابداری بهای تمام شده‌در کشور می‌باشد.
جمع بندی
در حسابداری بهای تمام شده، هدف تعیین بهای تمام شده‌ی یک کالا یا خدمات سازمان است و تمام هزینه‌هایی که برای تولید، فروش یا ارائه‌خدمات به صورت مستقیم به کار رفته‌است، حساب می‌شود. این هزینه‌ها می‌تواند متغیر یا ثابت باشد.
این حسابداری اهمیت و نقش پررنگی در ادامه فعالیت یک شرکت یا سازمان دارد. مدیران با بررسی و تحلیل گزارش حسابداری، می‌توانند روی هزینه‌های قسمت‌های مختلف شرکت یا سازمان خود کنترل داشته باشند.