همه چیز درباره اظهارنامه مالیاتی

همان‌طور که می‌دانید یکی از پرکاربردترین فعالیت حسابداری برای مشاغل مختلف تهیه‌ اظهارنامه مالیاتی است. ارسال اظهارنامه‌ مالیاتی یعنی کارنامه مالی یک سال کاری شرکت‌ها و مؤسسات و یا اشخاص حقیقی که جهت محاسبه‌ی دقیق مالیات به سازمان امور مالی تحویل می‌دهند.

این اظهارنامه مالیاتی هر ساله باید توسط این شرکت‌ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی به سازمان امور مالی جهت محاسبه‌ی مالیات تحویل داده شود و همه‌ی آن‌ها موظف هستند که تمامی بندهای اظهارنامه را تکمیل کنند.

پس اینجا است که اهمیت تهیه‌ی اظهارنامه مالیاتی نمایان می‌شود.

در واقع تکمیل این فرم از حساسیت بالایی برخوردار می‌باشد و به همین دلیل امروزه تمامی مراکزهای دولتی از ادارات و بانک‌ها گرفته تا شرکت‌های خصوصی و حتی تمامی فروشگاه‌ها برای انجام امور مالیاتی خود به یک یا چند نفر حسابدار اعم از زن و مرد نیازمند هستند.

حتی می‌توان گفت شرکت‌های فعال در بازار نیز (خارج از شرکت‌های دولتی و خصوصی) برای تهیه‌ی اظهارنامه‌ی مالیاتی خود به یک حسابدار دقیق و کار بلد نیاز دارند.

در این نوشتار ما به دنبال بیان چند تعریف ساده و مختصر از اصطلاحات مربوط به اظهارنامه مالیاتی هستیم و در ادامه ضمن بیان نحوه دریافت و تکمیل فرم‌های مربوطه، به برخی نکات مهمی که در این خصوص وجود دارد اشاره می‌نماییم.

شما می‌توانید اطلاعات بیشتر درخصوص دوره‌های آموزشی اظهارنامه را که توسط موسسه پژوهش و آموزش و با همکاری اساتید مجرب برگزار می‌شود را از طریق مراجعه به این لینک کسب نمایید.

تعریف اظهارنامه مالیاتی

کارنامه مالی یک سال کاری شرکت یا شخص که جهت محاسبه مالیات به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌گردد را اظهارنامه مالیاتی می‌نامند.

نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی

از ابتدای سال ۱۳۹۱(سال مالی ۱۳۹۰) مودیان باید با مراجعه به پایگاه اینترنتی سازمان امور اقتصادی و دارایی نسبت به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی الکترونیکی اقدام نمایند.

تعریف سال مالیاتی

عبارت است از یک سال شمسی که از اول فروردین هر سال شروع و به آخر اسفند همان سال ختم می‌شود.

در مورد اشخاص حقوقی مشمول مالیات که سال مالی آن‌ها به موجب اساسنامه با سال مالیاتی تطبیق نمی‌کند، درآمد سال مالی آن‌ها به جای سال مالیاتی مبنای محاسبه مالیات قرار می‌گیرد.

مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی حداکثر تا پایان چهار ماه شمسی پس از سال مالی است (۳۱ تیر ماه)؛ ولی در رابطه با اشخاص حقوقی که سال مالی آنها به موجب اساسنامه‌شان با سال مالیاتی تطبیق نمی‌کند، ملاک تعیین میزان مالیات، سالِ مالی آن شرکت است.

 

شیوه‌ محاسبه‌ی مالیات در ایران

شیوه‌ی محاسبه‌ی مالیات در ایران به دو صورت علی‌الرأس و خوداظهاری است. امروزه نظام‌های مالیاتی پیشرفته تمایل دارند به جای شیوه‌ی علی‌الرأس که در آن مأموران اداره‌ی مالیات به تعیین میزان مالیات می‌پردازند، خوداظهاری را جایگزین کنند.

خوداظهاری به این معناست که شخص حقیقی یا حقوقی اعلام می‌کند که در سالِ مالیاتی خود به چه میزان سود داشته و به چه میزان باید مالیات پرداخت کند.

روش علی الرأس هم بدین صورت است که ممیز مربوطه، مالیات را محاسبه نموده و به مؤدی اعلام می‌نماید. در این روش نظر ممیز و کارشناس سازمان امور مالیاتی، ملاک پرداخت مالیات می‌باشد.

در روش خوداظهاری، شخص حقیقی یا حقوقی، بدون دخالت ممیزین و کارشناسان سازمان امور مالیاتی، مقدار درآمد، هزینه، استهلاک، حقوق کارمندان و… را اعلام کرده و پس از کسر مقدار معاف، مبلغ مالیات مشخص و پرداخت می‌گردد.

چه کسانی موظف به تنظیم اظهارنامه‌ مالیاتی هستند؟

افرادی که ملزم به تنظیم و تسلیم اظهارنامه مالیاتی هستند، عبارتند از:

1. تمام اشخاصی که به صورت حقیقی یا حقوقی به فعالیت خود مشغولند.
2. اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران اقامت دارند و داخل یا خارج از کشور دارای فعالیت هستند.
3. اشخاصی که خارج از ایران اقامت دارند و درآمد و فعالیت آنها از طریق ایران می باشد.
4. تمامی اشخاص غیرایرانی فعال در ایران که از طرق مختلف مثل: ارائه تعلیمات، واگذاری امتیازات و غیره موفق به کسب درآمد شده اند، به نسبت درآمدهایی که در ایران کسب می کنند، باید مالیات پرداخت کنند.

از سوی دیگر، افرادی که ملزم به تنظیم و تسلیم این اظهارنامه نیستند، شامل این گروه‌ها می‎‌باشند:

1. شهرداری
2. سازمان‌هایی که دولت بودجه‌ی آنها را مشخص می‌کند.
3. موسسات و وزارتخانه‌های دولتی
4. شرکت‌های تعاونی دانش‌آموزی، کارمندی، کشاورزی، کارگری، صیادی و عشایری

اشخاص حقوقی چه زمانی باید اظهارنامه خود را تسلیم سازمان امور مالیاتی کنند؟

اشخاص حقوقی باید اظهارنامه خود را به همراه دفاتر و مدارک، نهایتاً تا 4 ماه پس از سال مالیاتی به اداره مالیاتی تسلیم و مالیات تعلق گرفته را پرداخت نمایند.

اظهارنامه عدم فعالیت چیست؟

اگر اشخاص حقیقی و یا حقوقی پس از ثبت شرکت هیچ گونه فعالیتی نداشته باشند، باز هم باید اظهارنامه و دفاتر خود را تیرماه هر سال به صورت سفید تحویل دهند.

نکته مهم: چنانچه شرکت یا موسسه‌ای با وجود داشتن فعالیت، اظهارنامه و دفاتر خود را به صورت صوری و برای نشان دادن عدم فعالیت خود سفید تحویل دهد، به دلیل تخلف، شامل قانون علی الرأس می شود.

مدارک مورد نیاز برای اظهارنامه مالیاتی کدام است؟

1. مدارک شرکت
2. اجاره نامه
3. مدارک شناسایی افرادی که دارای حق امضا هستند
4. صورت ترازنامه اشخاص حقیقی و حقوقی
5. صورت سود و زیان کلیه اشخاص مکلف به تنظیم اظهارنامه عملکرد
6. مبلغ درآمد و فروش داخلی و خارجی
7. گردش حساب مواد اولیه و کالای ساخته شده و کالای بازرگانی و سایر کالاها
8. صورت بهای تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته برای شرکت‌های تولیدی
9. صورت قراردادها و درآمدها پیمانکاری و بهاء تمام شده پروژه برای شرکت‌های پیمانکاری
10. مانده سود و زیان دوره قبل و گردش حساب تعدیلات سنواتی
11. شماره ثبت دفاتر قانونی و کد رهگیری برای اشخاص حقیقی و حقوقی
12. مبلغ مالیات‌های پرداخت شده
13. شماره کارت بازرگانی، مجوز فعالیت، نام کاربردی، رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبت نام برای ارسال اینترنتی اظهارنامه
14. اطلاعات ملک اجاری مورد استفاده مؤدی
15. اطلاعات حساب های سال قبل

در حال حاضر چند نوع اظهارنامه مالیات بر درآمد وجود دارد؟

هم اکنون برای اشخاص مکلف به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی ۶ نوع اظهارنامه مالیات بر درآمد تهیه و در دسترس قرار گرفته است:

• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی (موضوع ماده ۱۱۰ ق م م )که نسبت به سایر اظهارنامه‌ها مفصل‌تر است.
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه اول طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه دوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
• اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی گروه سوم طبق آیین‌نامه اجرایی ماده ۹۵ ق م م
• اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک ویژه اشخاص حقیقی دارنده درآمد ملاک ماده ۵۷و۸۰ ق م م
• اظهارنامه انحلال طبق ماده ۱۱۴ و ۱۱۶ق م م

مراحل تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی چیست؟

ابتدا مودی باید در نظام مالیاتی ایران از طریق سایت http://e3.tax.gov.ir/Entrance ثبت نام کند. وی پس از تایید اطلاعات ارائه شده و تشکیل پرونده در اداره امور مالیاتی مربوطه و اخذ کد اقتصادی، به عنوان مودی مالیاتی شناخته می‌شود.

بعد از طی تشریفات قانونی ثبت نام، از طرف سازمان امور مالیاتی به مودی نام کاربری و رمز عبور برای انجام عملیات تکالیف مالیاتی اختصاص داده می‌شود.

عواقب عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی عملکرد چیست؟

در صورتی‌که مودیان اظهارنامه را در موعد مقرر ارسال نکنند مشمول جرایم و تبعات قانونی خواهند شد.

طبق ماده 192 ق.م.م جریمه عدم ارائه اظهارنامه برای شرکت‌ها و اشخاص حقیقی 30 درصد نسبت به مالیات متعلقه و غیر قابل بخشش است.

همچنین طبق بند ت ماده 132ق.م.م شرط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است.

مزایای ارسال اظهارنامه مالیاتی عملکرد چیست؟

علی‌رغم اینکه تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی برای مودیان مالیاتی کاری وقت‌گیر است لیکن ارسال اظهارنامه مالیاتی می‌تواند مزایای خوبی برای آنها فراهم آورد.

طبق ماده ۱۸۹ شرکت‌هایی که سه سال متوالی اظهارنامه ارسالی آنها مورد قبول اداره امورمالیاتی واقع شود و اعتراضی به برگ تشخیص صادره نداشته باشند، مشمول استفاده از 5 درصد جایزه خوش‌حسابی نسبت به مالیات‌های پرداخت شده سه سال می‌شوند.

اظهارنامه های مالیاتی عملکرد تا چه زمانی مورد رسیدگی قرار می‌گیرد؟

براساس ماده ۱۵۶ق.م.م ادارات امور مالیاتی مکلفند اظهارنامه‌های مالیاتی دریافتی را حداکثر ظرف مدت یک سال از تاریخ انقضاء مهلت تسلیم اظهارنامه رسیدگی نمایند و برگه تشخیص رسیدگی را حداکثر تا سه ماه بعد به مودی ابلاغ نمایند.

آیا بعد از ارسال امکان اصلاح اظهارنامه وجود دارد؟

طبق تبصره ماده ۲۲۶ ق م م به مودیان مالیاتی اجازه دارند در صورتی که در اظهارنامه مالیاتی تسلیمی از نظر محاسبه و درج اطلاعات اشتباهی رخ داده باشد، ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه مالیاتی نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه اصلاحی را تسلیم نمایند.

چگونه اظهارنامه مالیاتی را تهیه کنیم؟

همین الان به سایت طرح جامع مالیاتی به نشانی http://e3.tax.gov.ir/Entrance مراجعه کنید و نرم‌افزار اظهارنامه مالیاتی را دانلود و پس از آن مراحل زیر را اجرا نمایید:

1. نصب نرم افزار مربوطه
2. مطالعه راهنمای تکمیل اظهارنامه
3. واردکردن نام کاربری و رمز عبور وکد رهگیری پیش ثبت نام برای عملیاتی شدن اظهارنامه مالیاتی
4. پاسخ به سوالات صفحه ۳ اظهارنامه و درج اطلاعات مورد درخواست
5. واردکردن اطلاعات حسابداری در اظهارنامه مالیاتی
6. درج و تکمیل صفحه ۱۲ (ترازنامه)
7. درج و تکمیل صفحه ۱۳ (سود و زیان)
8. رفع مغایرت اختلاف ترازنامه در صورت وجود
9. تکمیل صفحه ۲۶ اظهارنامه اشخاص حقوقی و درج اقلام معاف و تعیین مالیات ابرازی برای اشخاص حقوقی
10. تکمیل صفحه ۲۷ اظهارنامه اشخاص حقوقی و بستن اظهارنامه
11. بررسی و تطبیق مبلغ درآمد مندرج با اظهارنامه ارزش افزوده و گزارش فصلی جهت ارسال به اداره امور مالیاتی
12. اقدام برای ارسال اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی و اخذ کد رهگیری
13. تهیه نسخه چاپی اظهارنامه پس از ارسال
14. بایگانی اسناد و مدارک و آماده شدن برای رسیدگی

 

10 نکته مهم در روند تکمیل اظهارنامه مالیاتی

1. تسلیم الکترونیکی اظهارنامه مؤدیان با استفاده از نام کاربری و کلمه عبور و کد رهگیری پیش ثبت‌نام و در صورت تکمیل اطلاعات ثبت‌نام امکان‌پذیر می‌باشد.

بنابراین ضروری است مؤدیان حقوقی نسبت به تکمیل ثبت‌نام و رفع ایرادات احتمالی اقدام نمایند.

چنانچه زمان ارسال اظهارنامه الکترونیکی کد خطای ۵۰۴ را دریافت کنید، به مفهوم عدم برقراری شروط فوق برای ارسال اظهارنامه می‌باشد.

2. تکمیل تمامی بخش‌هایی که به رنگ قرمز و ستاره‌دار هستند، الزامی می‌باشد.

در صوت پر‌ نشدن هر یک از بخش‌های مذکور، اطلاعات شما ذخیره می‌گردد ولی قادر به انجام عملیات ارسال اطلاعات نخواهید بود.

3. حساب بانکی مرتبط با شغل مؤدی، موجب اعتبار اظهارنامه است.

چنانچه حساب بانکی مربوطه معرفی نشود، چه بسا پس از ارتباط با سامانه بانکی و اخذ حساب بانکی مرتبط با شغل مؤدی، اظهارنامه تنظیمی و برآوردی اداره امور مالیاتی ملاک تعیین درآمد و مالیات قرار گیرد.

4. در صفحه‌ای که مشخصات مدیرعامل و اعضای هیأت مدیرهدرج می‌شود، ورود اطلاعات مدیرعامل ضروری می‌باشد.

5. در صورت عدم تراز مالی در پایان دوره و عدم درج مبالغ مربوطه، امکان ارسال اطلاعات به سازمان امور مالیاتی وجود ندارد (به عبارت دیگر، باید اختلاف تراز دارایی‌ها و بدهی‌ها باید صفر باشد).

6. در صفحه آخر، مشخصات مربوط به تنظیم‌کننده اظهارنامه که دارای حق امضا می‌باشد (مؤدی یا نماینده قانونی)، مدیر امور مالی و حسابرسی و در صورت حسابرسی دفاتر توسط موسسات حسابرسی اطلاعات مربوطه درج می‌شود.

7. پس از ارسال نهایی، قادر به ویرایش اطلاعات خود نخواهید بود لذا پس از تکمیل فرم و قبل از ارسال نهایی به سازمان امور مالیاتی، نسبت به چاپ نسخه پیش‌نویس و بررسی آن اقدام نموده و پس از اطمینان از صحت اطلاعات، اقدام به ارسال نمایید.

8. چنانچه برای ارسال اطلاعات از گزینه ارسال بدون امضای الکترونیکی استفاده نمایید، پس از تایید ارسال می‌بایست نام کاربری و کد رهگیری پیش ثبت‌نام خود را وارد نمایید.

در صورت انتخاب گزینه ارسال اطلاعات با امضای الکترونیکی، پیش از ارائه نام کاربری و کد رهگیری پیش ثبت‌نام، می‌بایست توکن (token) خود را به رایانه متصل نموده و کد امنیتی را وارد کرده و اظهارنامه را امضا نمایید.

9. انتقال اطلاعات بر اساس واحد مالیاتی ابراز شده توسط مؤدی ارسال می‌گردد. مسئولیت ناشی از عدم صحت کد واحد مالیاتی بر عهده خود مؤدی می‌باشد.

پس از تایید اطلاعات فوق، اطلاعات شما به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌گردد.

10. در صورت ارسال موفقیت‌آمیز اطلاعات، سیستم کد رهگیری به شما ارائه خواهد داد.

کد رهگیری ارائه شده به صورت اتوماتیک روی فرم‌های چاپی منتقل می‌گردد.

 

منابع:

• دانشنامه اینترنتی ویکی‌پدیا
• donya-e-eqtesad.com
• sarmayegan.com
• www.chetor.com
• hadi-ac.com
• zhihat.com