از گذشته تاکنون مالیات یکی از مهم ترین و موثرترین عناصر در نظام های اقتصادی بوده است. مالیات از جمله مواردی است که تقریبا تمامی افراد جامعه با آن درگیر هستند، به ویژه مدیران کسب و کارها، حسابداران و صاحبان مشاغل. در این مقاله به سوال مالیات چیست پاسخ خواهیم داد و انواع آن مالیات را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
تعریف کامل مالیات چیست؟
برای مالیات تعاریف متفاوتی وجود دارد و تعریف مالیات در منابع مختلف به شکل‌های متفاوتی دیده می شود. به زبان ساده، مالیات نوعی هزینه اجتماعی است که مردم یک کشور موظف هستند در قبال استفاده از منابع و امکانات آن پرداخت کنند. در واقع مالیات یک هزینه مالی اجباری است که توسط یک سازمان دولتی به مالیات دهنده تحمیل می شود و مقاومت یا عدم پرداخت مالیات می تواند مجازات و جریمه در پی داشته باشد.
بیشتر کشورها برای تأمین مالی، دارای سیستم مالیاتی هستند. برخی کشورها سیستمی با نرخ ثابت مالیات بر درآمد دارند، اما بیشتر کشورها سیستم مالیاتی پلکانی با درآمد دارند. معمولا در اکثر کشورها مالیات بر دارایی، مالیات بر ارث، مالیات بر املاک، مالیات هدیه، مالیات فروش، مالیات بر درآمد یا تعرفه نیز دریافت خواهد شد. سیاست مالیاتی ابزار مهمی در افزایش درآمدهای یک دولت بوده است و از طریق آن می‌توان به الگوی صحیح تخصیص منابع، توزیع درآمد و ثبات اقتصادی دست یافت.
اقتصاد دانان تعاریفی را در پاسخ به سوال مالیات چیست بیان می کنند که بیشتر مبتنی بر آموزه های اقتصادی است. نقطه مشترک این تعریف را می توان انتقال اجباری منابع از بخش خصوصی به بخش دولتی دانست که طبق فاکتورهای از قبل تعیین شده، دریافت خواهد شد.
به طور کلی برای تمامی افراد، به خصوص برای مدیران کسب و کارها و به طور کل اشخاص حقیقی و حقوقی واجب است که درک کافی از مسائل مالی و مالیاتی و تغییر و تحولات آن داشته باشند.
اقتصاددانان معمولا از مالیات بر مصرف در مقابل مالیات بر درآمد حمایت می کنند. به عنوان مثال سیگار و دخانیات از جمله کالاهایی است که دولت ها برای جلوگیری از مصرف آن مالیات های سنگین بر آن وضع می کنند.
فلسفه مالیات
در ادامه مقاله مالیات چیست فلسفه مالیات را بررسی می کنیم. شاید بتوان فلسفه مالیات را در تعاریفی که از مالیات شد، پیدا کرد. با این حال در نظام های اقتصادی مختلف در دنیا، نحوه اخذ مالیات و نرخ مالیات، تعیین کننده فلسفه مالیات در آنجا است. به طور مثال فلسفه مالیات در سیستم مالیاتی ای که بر روی اخذ مالیات از ثروتمندان تمرکز می‌کند، با فلسفه مالیات در سیستمی که از همه شهروندان به طور برابر مالیات اخذ می‌کند، متفاوت است.
هم چنین محل خرج مالیات نیز بر فلسفه آن تأثیر گذار است. مثلا در کشوری که بیشترین محل هزینه کرد مالیات در بحث های نظامی و جنگ افزار است، در مقایسه با کشوری که بیشترین محل هزینه کرد مالیات بحث آموزش و سلامت است، فلسفه مالیات کاملا متفاوت است.
نرخ مالیات چیست؟
مبلغی که شخص یا شرکت باید در زمان قانون و به عنوان مالیات پرداخت نماید را نرخ مالیات می گویند. اگر نظام مالیاتی کشور کارآمد باشد، نرخ مالیات تعیین شده برای اقشار پردرآمد سنگین تر از نرخ مالیات اقشار کم درآمد خواهد بود.
انواع مالیات در ایران چگونه است؟
مالیات، هزینه ای اجباری است که باید توسط افراد و موسسات به صورت بلاعوض به دولت پرداخت شود تا هزینه های عمومی جامعه را تأمین کند. طبقه بندی و دسته بندی انواع مالیات کمک می‌کند تا درک بهتری از هر نوع مالیات و تکلیف خود داشته باشیم که ما در ادامه به آن اشاره می کنیم. به طور کلی ما در ایران دو نوع مالیات داریم که هر کدام به چند بخش دیگر تقسیم می‌شوند.
به طور کلی انواع مالیات ها به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
- مالیات مستقیم: یعنی مالیاتی که مستقیما از افراد دریافت می شود. در اصل مالیات های مستقیم، مالیاتی است که افراد مشخصی به ازای درآمد و یا مایملک خاصی و به میزان مشخصی پرداخت می کنند.
- مالیات غیرمستقیم: دولت به شکل غیرمستقیم مالیات را از افراد دریافت می کند. در واقع مالیات غیرمستقیم نیز مالیاتی است که پرداخت‌کننده آن برای دولت مشخص نیست و به طور غیرمستقیم بر روی کالاها و خدمات اعمال می گردد.
مالیات مستقیم چیست؟
در مالیات مستقیم، پرداخت‌کنندگان آن مشخص بوده و نام و مشخصات و منبع مالیاتی آن‌ها برای دستگاه مالیاتی شناخته شده است. این نوع از مالیات‌ها به طور مستقیم از دارایی و درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت می‌شود.
مالیات مستقیم به دو نوع مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی تقسیم می‌شود. در مالیات بر درآمد بر اساس درآمد فرد و یا شرکت، نرخ مالیات را تعیین می کنند و در مالیات بر دارایی با توجه به ثروتی که مودی دارای آن است، مالیات تعیین می شود.
برای مثال شما جایزه‌ای برنده می‌شوید و به طور اتفاقی درآمدی به شما می‌رسد. در نهایت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی یعنی تمام شرکت‌ها و موسساتی که در یک سال فعالیت می‌کنند، باید 25 درصد از سود خود را به عنوان مالیات پرداخت کنند.
به طور کلی انواع مالیات مستقیم را می توان در دسته های زیر قرار داد:
- مالیات بر درآمد حقوق
- مالیات بر درآمد املاک
- مالیات بر درآمد مشاغل
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
- مالیات بر درآمد اتفاقی
- مالیات بر دارایی
- مالیات بر ارث
- مالیات حق تمبر
مالیات غیر مستقیم چیست؟
مالیات غیرمستقیم، به مالیات هایی گفته می شود که پرداخت‌کننده آن مشخص نیست و تحقق مالیات بستگى به یک قسمت از فعالیت‌هاى اقتصادى و عملیات افراد داشته و قابلیت انتقال آن‌ها بسیار زیاد است. به تعریف دیگر مالیاتی است که به صورت غیرمستقیم بر کالاهای مصرفی اشخاص وضع شده است و از مصرف‌کنندگان دریافت می‌شود. امروزه مالیات غیر مستقیم در تمام کشورها به طور گسترده ای اتخاذ می‌شود و به دلیل ماهیتی که دارد مشکلاتی را ایجاد می‌کند. مانند اینکه با توجه به نوع مالیات غیرمستقیم که بر قیمت کالاها و خدمات اضافه می‌شود، سهم اقشار پر درآمد و افراد کم درآمد در پرداخت مالیات اعمال شده بر یک کالای واحد یکسان است.
انواع مالیات غیر مستقیم عبارتند از:
-
مالیات بر واردات
هر کالایی که توسط افراد حقیقی یا حقوقی به کشور وارد شود، مستلزم پرداخت مالیات بر واردات است. دولت این مبلغ را در راستای حمایت از تولیدات داخلی از واردکنندگان دریافت می‌کند و با عنوان عوارض و حقوق گمرکی شناخته می‌شود.
مبلغی است که دولت از تفاوت ارزش کالا و خدمات با میزان ارزش مواد اولیه یا کالاهای واسطه، محاسبه می‌کند، یعنی مثلا اگر شما غذایی را به مبلغ 45 هزار تومان در رستوران میل کنید، اما مبلغ تمام شده این غذا برای رستوران 20 هزار تومان باشد، در واقع 25 هزار تومان ارزش افزوده این غذا خواهد بود. دولت بر روی این مبلغ، مالیاتی تعیین خواهد کرد که البته فروشنده آن را از شما دریافت می کند.
اشخاص مشمول مالیات چه کسانی هستند؟
اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات هستند:
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران ملک و املاک داشته باشند، مشمول این قانون می شوند.
- هر شخص حقیقی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می‌نماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل می‌کند.
- برخی شرکت ها و بنگاه های اقتصادی یا اشخاص حقیقی در خارج از ایران فعالیت داشته اما در ایران هم درآمد کسب می کنند. این اشخاص هم مشمول قوانین ایران شده و باید مالیات و عوارض درآمد خود را به دولت پرداخت نمایند.
- اشخاص غیر ایرانی که به هر طریقی داخل ایران صاحب درآمد هستند یا امتیاز کسب و کار خود را به یک ایرانی یا غیر ایرانی در ایران واگذار کرده اند و از محل آن دارایی کسب می کنند یا از طریق آموزش ها یا فروش فیلم به ایرانیان دارای درآمد هستند باید مطابق با قوانین ایران مالیات پرداخت نمایند.
چه کسانی از پرداخت مالیات معاف هستند؟
بر اساس قوانین مالیاتی ایران، موسسات دولتی، وزارت خانه ها، دستگاه های زیر مجموعه دولت، بنیادها و نهادها مانند کمیته امداد امام خمینی، سازمان تبلیغات اسلامی، بنیاد مسکن، ستاد اجرایی فرمان امام، مراکز حوزه‌های علمیه، دفاتر تبلیغات اسلامی، موسسات پژوهش فرهنگی انقلاب اسلامی و بنیاد شهید، مشمول پرداخت مالیات نیستند.
جمع بندی
پرداخت مالیات در واقع کمک به دولت برای چرخاندن چرخ اقتصاد کشور است. دانستن قوانین به زبان ساده، برای تمامی افراد حقیقی و حقوقی در یک کشور لازم است. در مقاله مالیات چیست شما را با انواع مالیات در ایران آشنا کردیم. نظرات و سوالات خود را در بخش کامنت ها می توانید با ما در میان بگذارید.
گردآورنده: مبینا حیدری