کاربردهای هوش مصنوعی در آموزش
در مقاله هوش مصنوعی چیست؟ تعریف مختصری از هوش مصنوعی ارائه دادیم و ضمن بیان زیرشاخه‌های آن، به اختصار گوشه‌ای از کاربردهای این فناوری را بیان نمودیم. اکنون در این مقاله قصد داریم شیوه‌های استفاده از هوش مصنوعی در حوزه آموزش را بررسی کنیم.
اصولاً هوش مصنوعی در بسیاری از علوم و صنایع کاربرد دارد و این فناوری به علت امکان درک کردن، استدلال و همچنین یادگیری، به یکی از هیجان‌انگیزترین مباحث دنیای علم و تکنولوژی تبدیل شده است.
همان طور که می‌دانید، هوش مصنوعی در چند سال اخیر شاهد پیشرفت‌های خارق‌العاده‌ای بوده است و همین موضوع باعث شده که استفاده از این فناوری در صنعت آموزش بیش از پیش مورد توجه دست‌اندرکاران قرار گیرد.
هر چند هوش مصنوعی دارای جنبه‌های مختلفی است که می‌تواند شیوه یادگیری ما را تغییر دهد ولی این تنها یادگیرنده‌ها نیستند که قادرند از مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند شوند بلکه اساتید نیز از این علم مدرن استفاده‌های فراوانی می‌برند.
پیش‌بینی‌های اخیر eSchool News نشان می‌دهد که تا سال 2021 کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه آموزش، با 47.5 درصد رشد همراه خواهد بود، و می‌دانید که تا سال 2021 فاصله چندانی نداریم؛ فقط سه سال دیگر.
متخصصان هوش مصنوعی اعلام کرده‌اند که این فناوری می‌تواند در چند زمینه مهم به اساتید و دانشجویان کمک کند که در ادامه به هشت مورد آنها اشاره می‌شود:
1. استفاده در دروس فنی و چارچوب‌دار
بسیاری از دروس هستند که یک روند مشخص و چارچوب‌داری را طی می‌کنند و برای تدریس آنها نیاز به مسائل روانی و غیرفنی وجود ندارد.
در این دروس سامانه‌های هوش مصنوعی می‌توانند به خوبی از پس تدریس بربیایند.
به این ترتیب می‌توان از اساتید بیشتر برای آموزش مسائلی نظیر برنامه‌ریزی، مدیریت و رهبری پروژه، خلاقیت و کار گروهی استفاده کرد.
2. پاسخ دادن به سوالات دانشجویان
هوش مصنوعی در دوره‌های آنلاین نقشی حیاتی دارد و دانشجویان می‌توانند پاسخ سوالات خود را به جای استاد از یک سامانه هوش مصنوعی دریافت کنند.
در واقع این سامانه به عنوان کمک‌استاد، مشکلات دانشجویان را حل می‌کند و به این ترتیب نیاز به حضور استاد در جلسه برای مدت طولانی وجود نخواهد داشت.
این موضوع علاوه بر کاهش هزینه می‌تواند در کیفیت و دقت آموزش موثر باشد.
3. تصحیح اوراق امتحانی
یکی از مهمترین چالش‌های اساتید تصحیح اوراق امتحانی است.
بسیاری معتقدند با توجه به تشریحی و تحلیلی بودن اکثر امتحانات صرفاً اساتید قادرند برگه‌ها را تصحیح کنند اما امروزه می‌توان به سامانه‌های هوش مصنوعی نیز این موضوع را آموزش داد تا بتوانند به پاسخ‌های ناقص، تا حدودی درست و تحلیل‌های متنوع، نیز به خوبی نمره بدهند.
4. کارآیی بالا
استفاده از ربات‌های هوشمند در آموزش ایده خوبی است زیرا اولاً یک ربات دچار خستگی و بی‌خوابی نمی‌شود و ثانیاً هزینه نگهداری ربات به مراتب کمتر از هزینه‌های آموزش یک معلم است.
5. تسریع روند کارهای اداری
سرعت بخشیدن به کارهای اداری مربوط به آموزش، باعث می‌شود کادر آموزشی، زمان و تمرکز خود را به مسائل مهمتر که همانا جوهره‌ی آموزش است معطوف سازد و این خود مزیت بزرگی به شمار می‌رود.
6. امکان ارائه آموزش تطبیق‌پذیر
یکی از مهمترین مزیت‌های استفاده از هوش مصنوعی در فرایند آموزش، امکان ارائه آموزش تطبیق‌پذیر (Adaptive Learning) است.
آموزش تطبیق‌پذیر یعنی این که هر دانشجو بر اساس مدل یادگیری و دیگر شرایط و توانایی‌هایش – از قبیل دانش قبلی، توانایی درک مطلب، ضریب هوشی و غیره – می‌تواند مفاد آموزشی مورد نیازش را تحویل بگیرد.
در حال حاضر چنین امکانی در کلاس‌های عمومی وجود ندارد ولی در آموزش الکترونیکی و هوشمندانه، می‌توان چنین کاری را انجام داد.
این سیستم‌ها حتی می‌توانند دانش‌آموزان و اساتید را در انتخاب منابع لازم برای دوره آموزشی یاری کنند.
7. شخصی‌سازی
در شرایط پیشرفته‌تر، ابزار هوش مصنوعی می‌تواند بازخورد دقیقی از تک تک دانش آموزان بگیرد.
به این معنا که پس از ارائه و اتمام درس در کلاس، هوش مصنوعی می‌تواند به وسیله الگوریتم‌های پیچیده خود، رفتار و حالات چهره دانشجو را در نظر بگیرد و دریابد که آیا وی مطالب را به طور کامل یاد گرفته است یا خیر.
اگر دانشجو تمام یا برخی مطالب را فرا نگرفته باشد، سیستم هوشمند با ارائه هشدار به معلم، موضوع را به اطلاع او می‌رساند تا وی مطالب را به شیوه و زبانی دیگر تکرار نماید تا اشکالات فرد برطرف گردد.
در واقع تکنولوژی‌های «یادگیری ماشین» که در هوش مصنوعی تعبیه شده، به گونه‌ای عمل می‌کند که می‌تواند به طور مستقیم با فرد فرد دانش آموزان ارتباط برقرار کنند و نکته جالب اینجاست که در این فرایند به مداخله انسانی نیاز نیست.
چنین قابلیت ارزشمندی را می‌توان برای آموزش دادن موضوعات مختلفی همچون ریاضیات، زبان‌های خارجی، فیزیک، حقوق و پزشکی به کار برد.
8. ربات‌های آموزش دهنده
پژوهشگران در سراسر دنیا به دنبال این تربیت ربات‌های هوشمندی هستند که می‌توانند در آموزش نیز دستی داشته باشند.
ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی قادرند مهارت‌های پایه را به یادگیرنده‌ها آموزش بدهند تا اساتید بر موضوعات پیچیده و مهمتر متمرکز شوند و خود را از پرداختن به مسائل کم اهمیت‌تر آسوده سازند.
جنبه‌های منفی
با همه این تفاصیل نباید از جنبه‌های منفی استفاده از ربات‌ها در سیستم آموزشی غافل شد.
به عنوان مثال، یک ربات قادر به برخورد اجتماعی مانند یک انسان نیست.
آنها نمی‌توانند به مشکلات اجتماعی دانش‌آموزان گوش بدهند و یا از پس حل مسائل آنها برآیند.
این امر به ویژه برای دانش‌آموزان سال‌های اول که نقش رفتارهای اجتماعی و اخلاقی مهمتر از آموزش‌های درسی است، شدت و اهمیت بیشتری دارد.
جمع‌بندی
طبق پیش‌بینی کارشناسان، هوش مصنوعی در آینده به بخش مهمی از صنعت آموزش تبدیل خواهد شد.
جایی که در آن، دانش‌آموزان، اساتید و مدیران مراکز آموزشی همگی از مزایای این سیستم‌های هوشمند و شخصی شده بهره‌مند خواهند گشت.
به طور خلاصه، هوش مصنوعی و فناوری‌های وابسته به آن می‌تواند فرایند آموزش را هم برای یادگیرنده و هم برای یاددهنده بهینه سازد.
منابع:
ResearchAndMarkets.com
EdTechMagazine.com
eSchoolNews.com
Forbes.com
isna.ir