در ژانویه سال ۲۰۱۱ موسسه‌ی بین‌المللی استانداردها و فناوری (National Institute Of Standards & Technology) این تعریف عمومی را برای رایانش ابری ارائه داده است: «رایانش ابری مدلی از محاسبات است که تلاش می‌کند منابع محاسباتی قابل پیکربندی مانند شبکه‌ها، سرورها، منابع ذخیرهسازی و سرویس‌های کاربری را در اختیار کاربران قرار دهد، به طوری که هر کاربر به‌راحتی از هرنقطه و در هر زمان درلحظه بتواند از این منابع استفاده و آن‌ها را آزاد سازد.»
رایانش ابری یک سیستم توزیع‌شده در مقیاس بالاست که صرفه‌جویی اقتصادی در مقیاس را به همراه دارد. در این سیستم‌ها منابع به‌صورت انتزاعی تجمیع و مجازی‌سازی می‌شوند که این‌کار به مقیاس‌پذیر شدن این منابع کمک می‌کند. درواقع قابلیت مدیریت توان محاسباتی، فضای ذخیرهسازی، زیرساخت و ارائه‌ی خدمات براساس تقاضای مصرف‌کنندگان فراهم می‌شود. در مدل‌های رایانش ابری هزینه‌ها با عنوان حق اشتراک و به‌صورت دوره‌ای پرداخت می‌شود و مشتری نیازی به پرداخت یک‌جای هزینه ندارد. مهم‌ترین ویژگی‌های رایانش ابری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- مقیاس‌پذیری بسیار بالا در سطح بین‌المللی
- ارائه‌ی دید یکپارچه از خدمات و امکانات به کاربران خارج از محیط رایانش ابری
- ایجاد صرفه‌ی اقتصادی در مقیاس گسترده
- دارای قابلیت تنظیم خدمات به‌صورت پویا از طریق مجازی‌سازی
- ارائه‌ی خدمات بر مبنای میزان تقاضا و صرفه‌جویی در منابع
- روند تکامل رایانش ابری
روند پیشرفت و تکامل رایانش ابری و شکل‌های مختلف محاسبات توزیع‌شده در قالب فناوری های زیر قابل تفکیک هستند. در تصویر زیر تاریخچه‌ی پیشرفت سیستم‌های محاسباتی از Main Frame computing تا Cloud computing را مشاهده میکنید:
در این روند تکامل، Grid computing به اشتراک گذاشتن قدرت محاسباتی و منابع در بستر سیستم‌های توزیع شده به‌شکل محدود است در حالی‌که Cloud computing به اشتراک گذاشتن منابع در یک فضای مجازی و مقیاسی بزرگ به یک روش ساده است. همان‌طور که در تصویر بالا ملاحظه میکنید، رایانش ابری بازگشتی به مراحل آغازین mainframe است با این تفاوت که قدرت محاسباتی در mainframe ها محدود ولی در Cloud computing به شکل مجازی نامحدود است و رایانه‌ها در این تکنولوژی مانند سامانه‌های گیرنده اطلاعات در سطح گسترده و با هزینه‌ی پایین عمل می‌کند.
سطوح معماری رایانش ابری
با توجه به نوع و سطح منابع به اشتراک گذاشته و سرویس‌های ارائه شده به کاربران، چهار لایه از ابر محاسبات وجود دارد:
- SaaS؛ لایه‌ای که به کاربران اجازه می‌دهد تا برنامه‌های کاربردی را از راه دور در cloud اجرا کنند.
- PaaS؛ هنگامی که سیستم عامل، زیرساخت پایگاه‌های داده و زبان‌های برنامه‌نویسی مانند جاوا و پایتون با یک رابط کاربری تحت عنوان یک خدمت یکپارچه در اختیار کاربران قرار می‌گیرند.
- IaaS؛ لایه‌ای که منابع سخت‌افزاری مانند پردازنده، فضای ذخیرهسازی و شبکه را به عنوان خدمت فراهم می‌آورد.
این لایه‌ها در تصویر زیر قابل مشاهده هستند:
برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه‌‌ی مدل‌های ارائه‌ی خدمات رایانش ابری، این مقاله را مطالعه کنید.
رایانش ابری به دلیل به اشتراک‌گذاری و برنامه‌ریزی در تخصیص منابع، با فراگیری عمومی بیشتر به مدلی مناسب و مفید در توسعه‌ی تجارت الکترونیک در سازمان‌ها تبدیل خواهد شد. این مدل به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا با منابع کمتر کار خود را شروع کرده و تنها زمانی که نیاز به سرویس‌ها و منابع بیشتری داشتند به درخواست افزایش منابع بپردازند.
هوشمندی کسب‌وکار و رایانش ابری
هوشمندی کسب‌وکار مبتنی بر رایانش ابری، راهکارهایی را برای حل مسائل حوزه‌ی تجارت الکترونیک در سازمان‌ها ارائه خواهد داد. در پیاده‌سازی هوشمندی کسب‌وکار دو نکته حائز اهمیت است: نخست اینکه داشبوردها و قابلیت‌های هوشمندی کسب‌وکار در سطح تجارت الکترونیک گسترده، نیازمند پایگاه‌های داده توانمند و با ظرفیت بالا هستند. دوم اینکه این حجم داده‌ها به یک پردازش‌گر قدرتمند و مناسب نیاز دارند.
به نظر می‌رسد استفاده از رایانش ابری می‌تواند تا حد زیادی مشکلات حجم داده و عملکرد سیستم هوشمندی کسب‌وکار را کاهش دهد. هوشمندی کسب‌وکار در شرایط مختلف، مانند امکانات سازمان‌ها (از نظر منابع مالی و غیرمالی)، بلوغ سازمانی، میزان سفارشی بودن نیازها یا حجم محاسبات، استفاده از برنامه‌های کاربردی و راهکارهای موجود هوشمندی تجاری در بازار یا توسعه‌ی یک راهکار هوشمندی تجاری سفارشی‌شده‌ی خاص یک سازمان، می‌تواند از هر چهار نوع و سه لایه اصلی رایانش ابری بهره ببرد.
با توجه به اینکه این مدل تجاری مزایای بسیاری مانند صرفه‌جویی در هزینه‌ها، سرعت بیشتر استقرار نرم‌افزار، زمان کوتاه انتشار، هزینه‌های پایین‌تر عملیات و نگهداری آسان‌تر از منابع را برای مشتریان فراهم می‌کند، عاملی خواهد بود تا هزینه‌ی پیاده‌سازی و استفاده از هوشمندی کسب‌وکار نیز کاهش یابد و در نتیجه کسب‌وکارهای کوچک نیز قادر به استفاده از این راهکار و رقابت در بازار باشند. به بیان دیگر، رایانش ابری، استفاده از هوشمندی کسب‌وکار را برای همه سازمان‌ها ممکن خواهد کرد. در حقیقت رایانش ابری استفاده‌ی مستمر و برمبنای بر نیاز از هوشمندی کسب‌وکار در شرایط گوناگون کسب‌وکار را به همراه داشته، هزینه‌های اجرایی را کاهش و به روند پیاده‌سازی سیستم بسیار سرعت خواهد بخشید.
برای گزارشگری پیشرفته از طریق نرم‌افزارهای هوشمندی کسب‌وکار در سازمان‌های بزرگ، نیازمند پایگاه های داده عظیم هستیم چرا که اطلاعات بسیاری در این سازمان ها در دسترس و قابل ثبت هستند که می‌توانند منجر به تصمیم گیری دقیق و کارآمد شوند. از سوی دیگر، این سازمان‌ها معمولاً دارای شعب متعدد هستند و دسترسی به سیستم‌های اطلاعاتی در آن‌ها از طریق زیرساخت رایانش ابری ممکن می‌شود. با توجه به استفاده از کلان داده‌ها و رایانش ابری در این سازمان‌ها، زیرساخت لازم برای پیاده‌سازی هوشمندی کسب‌وکار بر بستر ابر نیز فراهم خواهد بود.
در این راهکار، مدیران می‌توانند با هدف دریافت گزارش‌های متنوع و پیچیده درخواست خود را در فضای رایانش ابری ارسال کنند. محاسبات درخواست‌ها در نرم‌افزار هوشمندی کسب‌وکار، توسط پردازشگرهای توانمند فضای ابری انجام شده و به موبایل، تبلت یا رایانه‌ی مدیران در هر نقطه از جهان ارسال می‌شود. به این ترتیب امکان فراخوانی پیچیده‌ترین گزارش‌ها در کمترین زمان و با دقت مناسب بر اساس کلان داده‌های ذخیره‌شده در سرورهای مرکزی، همواره فراهم خواهد بود.
همچنین موضوع حفظ امنیت و به‌روزنگاه‌داشتن سیستم هوشمندی کسب‌وکار نیز تا حد مناسبی برطرف شده و همه‌ی خدمات پشتیبانی در یک مکان به‌شکل متمرکز، بر روی سرورهای خدمات‌دهنده‌ی رایانش ابری انجام خواهد شد. این رویکرد سبب می‌شود تا هزینه‌ها کاهش یابد و مدیران و کارکنان به گزارش‌های حرفه‌ای موردنیاز خود در هر زمان و هر مکان با سرعت و کیفیت مناسب دسترسی داشته باشند.
منابع:
Peter Haase, Tobias Math¨aß, Michael Schmidt,Andreas Eberhart, and Ulrich Walther Semantic Technologies for Enterprise Cloud Management fluid Operations, D-69190 Walld orf, Germany 2010
Ian Foster, Yong Zhao, Ioan Raicu, Shiyong Lu, Cloud Computing and Grid Computing 360-Degree Compared, ieeexplore , Austin(TX) , 06 January 2009
Borko Furht, Cloud Computing Fundamentals, Handbook of Cloud Computing ©Springer 2010
Radha Guha, Ph.D, UCI SOFTWARE ENGINEERING ON SEMANTIC WEB AND CLOUD COMPUTING PLATFORM semantic journal paper radhaguha – university of pittsburg Anaheim, CA ,2010
حائری. نوید، جعفری. فرشته، پیاده‌سازی هوشمندی کسب‌وکار در بستر رایانش ابری، اولین کارگاه رایانش ابری ایران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، ۱۳۹۱