شش اثر تحولات دیجیتالی بر صنعت آموزش

تغییر و تحولات دیجیتال در دهه اخیر بر تمامی صنایع اثر گذاشته و اثرات آن در صنایعی که ارتباط نزدیکتری با تکنولوژی دارند بیشتر بوده است.

همه ما زمانی محصل بوده­‌ایم و چه در مدرسه و دانشگاه و چه بعنوان برنامه توسعه فردی و یا توانمندی‌هایی که برای کارمان نیاز داشتیم در کلاس‌های آموزشی مختلفی شرکت کرده‌ایم. صنعت آموزش یکی از صنعت‌های سنتی است که کمتر کسی گمان میکرد این صنعت به این حد تحت تاثیر تحول دیجیتالی قرار بگیرد و تغییرات اساسی در شکل برگزاری کلاس‌ها، محتوای آموزشی و آزمون‌ها رخ بدهد. در یادداشت زیر تاثیر تحولات دیجیتال بر صنعت آموزش را مورد بررسی قرار داده‌­ایم.

 

واقعیت مجازی و واقعیت افزوده

دیگر زمان آنکه همه ساکت و آرام پشت نیمکت‌های کلاس بنشینند و بیاموزند گذشته است. تکنولوژی آموزشی به توسعه آموزش‌های تعاملی و جمعی کمک کرده است. واقعیت افزوده و واقعیت مجازی فناوری­هایی هستند که کمک می­کنند ابزارها و زیرساخت آموزشی اثربخش شوند و همزمان محیطی عمیق، جذاب و مشارکتی  برای یادگیری ایجاد شود.

واقعیت مجازی فناوری جدیدی است که در آن محیطی مجازی در جلوی چشمان کاربر قرار میگیرد و کاربر میتواند با آن محیط در تعامل قرار بگیرد. با این تکنولوژی کاربر از طریق ابزار هدست واقعیت مجازی با چشمان خود محیطی را مشاهده میکند که براساس تغییر موقعیت بدنش تغییر می­کند و ذهن انسان پس از مدتی می­پذیرد که در یک محیط واقعی قرار گرفته است.

واقعیت مجازی این امکان را ایجاد میکند که دنیای بیرون را به داخل کلاس بیاوریم و برعکس. اپلیکیشن‌هایی مثل Unimersive دانش آموزان را به دوران یونان باستان، داخل بدن انسان و یا به فضا میبرند و یا اپلیکیشن Cospace  به دانش آموزان این امکان را می­دهد که ساخته­های مجازیشان را به کلاس بیاورند و یا با دنیا به اشتراک بگذارند. متخصص تکنولوژی آموزشی، کتی شروک از دانشگاه ویلکز آمریکا نتیجه گرفته است که واقعیت مجازی پتانسیل افزایش سواد بصری، سواد تکنولوژی و توجه مخاطبین به محتوای آموزشی را بالا میبرد.

واقعیت افزوده فناوری جدیدی است که امکانات و ویژگی‌های بیشتری را به واقعیت اضافه می‌کنند. در سال 2017 این ایده که واقعیت افزوده و مجازی با هم ترکیب شدند بشدت مورد توجه قرار گرفته است. بطور مثال شرکت خصوصی magic Leap که در حال حاضر ارزشی حدود 4.5 میلیون دلار دارد، رویای حضور در کلاس مجازی را به حقیقت بدل کرده است.

 

تکنولوژی به کلاس میاید

مدارس از فرم اینکه هر فردی وسایل خود را به کلاس بیاورد تغییر شکل یافته و دانش آموزان دیگر نیاز نیست برای دسترسی به کامپیوتر به لابراتوار بروند. در سال‌های اخیر تعداد کلاس‌های مجهز به سیستم‌های کامپیوتری افزایش یافته و دولت‌ها برای تجهیز مدارس و دانشگاه‌ها و همینطور سازمان‌ها برای تجهیز فضای آموزشی خود بودجه مناسبی اختصاص داده‌اند. طرح توسعه‌ای «مدرسه من» در آمریکا بودجه قابل توجهی را به تجهیز مدارس به ipad ها و لپتاپ اختصاص داده است و تقریبا نیمی از مدارس این کشور با کروم بوک­های گوگل مجهز شده است. کروم بوک­ها لپ تاپ هایی ارزان هستند که سیستم عامل گوگل کروم را اجرا می­کنند. در سال 2014 بیش از 3 میلیون حساب کاربری از کروم­بوک در موسسات استفاده شده است. همزمان با رشد این آمار نیاز به آموزش‌های دیجیتال شهروندی توسعه پیدا میکند.  توسعه فراگیر محیط‌های آنلاین فرصت‌های بی نظیری برای آموزش ایجاد میکند، فرصت‌هایی که دانشجویان را به لزوم آگاهی‌های امنیت سایبری و مسئولیت‌های فردیشان در قبال آن سوق می­دهد.

 

فضای یادگیری متفاوت

اگر سری که به فضای کلاس‎های مدرسه و دانشگاه بزنیم، ساختار چیدمان کلاس‌ها معمولا به شکل ردیف‌هایی پشت سر هم هستند. این در حالی است که برای متخصصین امر آموزش ثابت شده که برای آنکه سطح یادگیری بالاتر رود لازم است محیط آموزش شبیه محیط کار واقعی یا به نحوی باشد که محیط دوستانه و صمیمی بر یادگیری بیشتر اثر بگذارد. استفاده از تکنولوژی دستیابی به این هدف را آسانتر کرده است. کلاس‌های آموزشی مدرن در سال‌های اخیر همه به جای تخته‌های گچی، به تخته‌های هوشمند مجهز شده­اند. همچنین میزهای هوشمند به جای نیمکت‌ها به کلاس‌ها آمده‌اند و دانشجویان به جای آنکه جغرافیا را در کتاب‌ها بخوانند به سفرهای مجازی میروند. و یا دانش‌آموزان خودشان محتوای یادگیری را میسازند به جای آنکه صرفا تماشاگر و دریافت کننده آن باشند.

طراحی جدید فضای آموزشی موجب شده تا دانشجویان تنها شیوه استفاده از تکنولوژی آموزشی را یاد نمی‌گیرند. بلکه می‌آموزند که چطور برای رسیدن به هدفی خاص از تکنولوژ‌ی‌­های جدید در زمینه آموزش استفاده کنند. علاوه بر این، فضاهای یادگیری دیگر محدود به کلاس‌ها نیستند. دانشگاه‌ها و کالج‌ها در حال ایجاد کمپ­‌های غیر رسمی یادگیری هستند چرا که آنها ارزش و اثربخشی این فضاها و تعاملات را در یادگیری مداوم و حتی شبانه روزی درک کرده‌اند و دیگر آموزش‌های خود را محدود به کلاس‌های درسی نمی‌کنند.

 

هوش مصنوعی

استفاده از هوش مصنوعی در آموزش‌های عالی مفید واقع شده است. واتسون یک‌ سیستم کامپیوتری هوش مصنوعی متعلق به شرکت IBM است که قادر به پاسخ به پرسش‌های انسان می‌باشد. دانشگاه دیکن استرالیا از واتسون IBM برای مشاوره مجازی دانشجویان بصورت شبانه روزی استفاده کرده‌است. مشاور هوشمند واتسون حدود سی هزار سوال را در سه ماهه اول دریافت کرده و موجب شده تا مشاورین اصلی در حوزه آموزش فعالیت‌های پیشرفته‌تری را انجام دهند.

کاربرد دیگر هوش مصنوعی ربات‌های سخنگو هستند. ربات‌های سخنگو مجهز به زبان مادری پیشرفته شبیه siri هستند که توانایی مشابه انسان در پاسخگویی به سوالات در مورد تمرین‌ها، سوالات متداول دانشجویان و… را دارند و عملا ظرفیت کادر آموزشی که قبلا این کارها را شخصا انجام میدادند آزاد کرده است.

کاربرد دیگر هوش مصنوعی در یادگیری شخصی‌سازی شده است که در ادامه در مورد آن بیشتر صحبت می‌کنیم. ارزیابی کیفیت برنامه آموزشی و تسهیل آموزش نفر به نفر با کمک هوش مصنوعی میسر شده است. در اصل تکنولوژی به دنبال حذف معلم نیست بلکه به دنبال آن است که او را تکمیل کند.

یادگیری شخصی سازی شده

امروزه امکان شخصی سازی یادگیری بیش از هر زمان دیگری میسر شده است. از انتخاب مدرسه خصوصی، عمومی، چارتر  و مجازی گرفته تا انتخاب‌هایی که برای هر دانشجو یا دانش‌آموز برای شیوه یادگیری وجود دارد، همه و همه این امکان را ایجاد کرده تا شبیه یک خیاط که برای هر فرد متناسب با سایز و سلیقه اش لباس میدوزد، آموزش و شیوه­‌های یادگیری برای هر فرد را ایجاد کنیم.

 

ترکیبی (Blended Learning) مسئولیت بیشتری را متوجه دانش آموز می­کند چرا که دخالت مستقیم معلم کمتر است و مدل آموزش مبتنی بر خلاقیت است.

 

یادگیری تطبیقی نیز شبیه یادگیری ترکیبی است و فراگیر میتواند زمان و شیوه یادگیری خود را انتخاب کند. تکنولوژی یادگیری تطبیقی اطلاعات رفتاری دانش آموز را هنگام پاسخ دهی به سوالات بررسی میکند و متناسب با پاسخ های اعلام شده و دریافت میزان یادگیری هر فرد، سوالات بعدی و یا گام های بعدی یادگیری را پیش روی دانش آموز قرار می­دهد و یا به او بازخورد میدهد تا تجربه یادگیری کاملی را برای دانش‌آموز ایجاد کند.

ابزارهای آموزشی تطبیقی بصورت آنلاین ترتیب رفتارهای دانش‌آموز را بررسی می­کنند و متناسب با آن برای گام‌های بعدی یا ترتیب مهارت‌هایی که لازم است آموزش داده شوند تصمیم می­گیرند.

Osmosis که یک پلتفرم آموزشی است توسط پزشک‌ها برای پزشک‌ها ایجاد شده و شیوه یادگیری دانشجویان پزشکی را با انقلابی مواجه کرده است.

با استفاده از مفهوم آموزشی مبتنی بر شواهد شامل سوالات، فلش کارت‌ها، ویدئوها و تصاویری که در حافظه ضبط می­شوند، این پلتفرم شعار «ماجراجویی خودت را انتخاب کن» را محقق کرده و فرایند یادگیری را به علاقه‌مندی کنجکاوی دانشجو واگذار کرده است.

 

بازی کنیم و یادبگیریم

بازی و یادگیری بهترین مکمل‌های هم هستند. تکنولوژی بازی­سازی یادگیری موضوعات سخت را آسان می­کند و آن را هیجان انگیز و تعاملی می­نماید. همچنان که تکنولوژی پیشرفت می­کند، بازی­سازی آموزشی در حوزه­های مختلف توسعه پیدا کرده است. سوزان آلدریج که معاون دانشگاه آموزش‌های الکترونیکی دانشگاه درکسل در آمریکا است، بازی­ها را منعکس کننده زندگی واقعی می­داند که مهارت‌های ارزشمندی را به فراگیران منتقل می­کنند. بازی­های مجازی شانس منحصر بفردی را برای بکارگیری دانش جدید، تصمیم­گیری در شرایط سخت و بحرانی و شناسایی موانع در فرایند یادگیری را واقعی سازی و ایجاد می­کنند.

از آنجا که این بازی­‌ها ساخته شده­‌اند تا سریع فیدبک بدهند، دانشجویان و فراگیران ذاتا علاقه مند هستند تا با آنها بیشتر بازی کنند و مهارت­‌های خود را بیشتر و بیشتر کنند.

 

تکنولوژی جدید و مدل‌های جدید یادگیری که هیجان انگیز هستند و امکانات باورنکردنی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند، به جز پشتیبانی کامل IT امکان پذیر و میسر نیستند. کاربرد IT در امر یادگیری و آموزش باعث شده تا موسسات آموزشی به سمت یادگیری‌های جمعی و بر پایه کمک گرفتن از تکنولوژی‌های پیشرفته آموزشی حرکت کنند.

 

منبع: مجله فوربز